Yazan : Şadi Evren ŞEKER
Bu yazının amacı, bilgisayar destekli telefon anketleri (BDTA, Computer Assisted Telephone Interviewing, CATI) kavramını açıklamaktır.
Kavram, en basit haliyle, telefonda yapılan anket çalışmalarının bilgisayar desteği ile daha verimli hale getirilmesi olarak yorumlanabilir. Uygulamada, anket yapan kişinin bilgisayarda yazılı bir metni okuması, ve muhatabın verdiği mikro-verileri (microdata) kaydetmesi şeklinde gerçekleşir. Yazılımın bir özelliği de, verilen cevaplara göre bir sonraki soruyu yönlendirmesi ve anketin cevaplara göre dinamik olarak değişmesidir.
BDTA aşağıdaki özelliklerde olabilir:
- Bilgisayar üzerinde kayıtlı bir anket, bir muhataba yöneltilir
- Anketi yapan bir operatör, bilgisayar karşısında oturur ve muhatabı telefonla arar
- Veri tabanında kayıtlı kişilerden değişik özellikleri bilinen bir kişi, bilgisayarın tuşlaması ile aranır.
- Muhataba ulaşıldığında, operatör, bilgisayardaki soruyu/metni okur ve muhatabın cevabını doğrudan bilgisayara kaydeder.
- Verinin girilmesi ile verinin işlenmesi anlık zamanda olur ve toplanan veriye göre yazılım karar verir.
- Yazılımın kararına göre muhatabın samimiyeti, doğruluğu, tespit edilir, hatta muhatabın daha önceki bilgileri ile karşılaştırılabilir. Veya basit mantıksal çıkarımlar yapabilir, mesela bir sorudaki toplamı %100 olması gereken alt sorulara verilen cevabın toplamının 100 yapmamasını tespit etmek gibi. Veya verilen vatandaşlık numarasının şartları sağlamayan hatalı bir numara (sahte) olması gibi.
- Yazılım kararı aynı zamanda anketi de dinamik olarak etkileyebilir.
ACTI (Automatic Computer Telephone Interviewing, Otomatik Bilgisayar Telefon Anketi)
Bu kavramın BDTA’dan farkı, bir operatör kullanılmasının dışında, doğrudan bilgisayarın soruları okuması ve muhatabın sesli cevaplarını bir ses anlama yazılımı ile algılamasıdır. Bazı durumlarda ses anlama yazılımı yerine telefonunun klavyesinden tuşlara basılarak verilen cevaplar da kullanılabilir.